Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) İşaret ve Belirtileri
- Dikkat eksikliği
- Aşırı Odaklanma
- Organize olamama
- Zaman yönetimi problemleri
- Unutkanlık
- Dürtüsellik
- Duygusal problemler
- Özgüven eksikliği
- Motivasyon eksikliği
- Huzursuzluk ve kaygı
- Yorgunluk
- Sağlık sorunları
- İlişki sorunları
- Madde kötüye kullanımı
- Diğer belirtiler
Yetişkin DEHB belirtileri
Amerikan Psikiyatri Birliği, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) çocukların yaklaşık yüzde 5’ini etkilediğini ve bunların yaklaşık yarısının bu belirtileri erişkinliğe taşıdığını söylemektedir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, daha küçük topluluk örneklerinde sayıların daha da yüksek olduğunu tahmin etmektedir. Bunun da ötesinde, DEHB olan birçok yetişkin hiçbir zaman teşhis edilmemiştir.
Tedavi edilmeyen DEHB, günlük yaşamın birçok alanında ilişkileri zorlayabilen ve zorluklara neden olabilecek çok sayıda zihinsel ve fiziksel sorunlarla gider. Yetişkin DEHB belirtilerini tanımak önemlidir, böylece uygun tedaviyi alabilirsiniz. Belirtileri öğrenmek için okumaya devam edin.
1. Dikkat eksikliği
En çok dillendirilen DEHB belirtisi olan “dikkat eksikliği”, dikkat verememenin ötesine geçer. Kolayca dikkatin dağılması, bir konuşma sırasında başkalarını dinlemeyi zor bulmak, ayrıntılarda kaybolmak ve görevleri veya projeleri tamamlamamak demektir. Bunun ters çevresi hiperfokustur (aşağıya bakınız).
2. Aşırı Odaklanma
DEHB olan insanların genellikle kolaylıkla dikkatleri dağılırken, bu kişilerde hiperfokus denilen durum da görülebilir. DEHB olan kişi, o kadar çok birşeylere odaklanabilir ki etrafında olanlardan habersiz hale gelebilir. Bu tarz odaklanma zaman kaybedilmesine ve etrafınızdakileri görmezden gelmeye neden olabilir ve böylece insanlarla olan ilişkilerde yanlış anlamalara yol açabilir.
3. Organize olamama
Hayat zaman zaman herkes için karmakarışık görünebilir, ancak DEHB olan birinin genellikle DEHB olmayan kişilere göre, sürekli olarak, daha telaşlı bir yaşam şekli vardır. Bu nedenle, DEHB’liler olayları doğru şekilde düzenlemekte zorlanabilirler DEHB olan yetişkinler, organizasyon becerileri ile ilgili problem yaşayabilirler. Bu problemler, verilen görevleri sürdürme ve çıkan sorunların önceliğini belirlemeyi içerebilir.
4. Zaman yönetimi sorunları
Bu sorun organize olamama ile birlikte gider. DEHB’li yetişkinler, çoğunlukla zamanlarını etkin şekilde kullanmakta sıkıntı çekerler. Önemli görevleri erteleyebilir, önemli olaylara geç kalabilir veya sıkıcı olduğunu düşündükleri ödevleri görmezden gelebilirler.
5. Unutkanlık
Ara sıra bazı şeyleri unutmak doğaldır, ancak DEHB olan biri için unutkanlık günlük yaşamın bir parçasıdır. DEHB’de görülen unutkanlık, rutin olarak bir eşyayı nereye koyduğunuzu veya hatırlanması gereken önemli tarihleri unutmayı içerebilir.
Unutkanlık bazen önemsiz ama sinir bozucu olabilir; bazen de ciddi boyutlarda olabilir.Unutkanlık ciddi boyutlarda olduğunda, çevre tarafından umursamazlık ve algılama yetersizliği şeklinde algılanabilir, böylece kariyer ve insan ilişkilerine zarar verebilir.
6. Dürtüsellik
DEHB kişilerde dürtüsellik birkaç şekilde görülebilir:
konuşma sırasında başkalarının konuşmalarını kesme
sosyal ortamlarda uygunsuz davranmak
görevden göreve atlamak
sonuçlarını çok düşünmeden hareket etmek
Bir kişinin alışveriş alışkanlıkları genellikle DEHB’nin iyi bir göstergesidir. DEHB’nin sık görülen belirtilerinden biri de; kişinin bütçe olarak karşılamakta zorlanacağı eşyaları dürtüsel olarak satın almasıdır.
7. Duygusal problemler
DEHB’lilerde yaşam, duygular sürekli gel-git’li olduğundan, karmaşık görülebilir. Kolayca sıkılabilirler ve hevesle yeni heyecanlar aramaya girişebilirler. Küçük hayal kırıklıkları dayanılmaz görünebilir veya depresyona ve ruh hali değişimlerine neden olabilir.
Tedavi edilmeyen duygusal problemler kişisel ve mesleki ilişkilerde sıkıntılara yol açabilir.
8. Özgüven eksikliği
DEHB’li yetişkinler genellikle kendileri için aşırı eleştireldir ve bu durum kötü bir özgüven algısına neden olabilir. Özgüven eksikliği, okulda, işte veya ilişkilerdeki sorunlara neden olabilecek diğer semptomlarla birlikte konsantre olamamalarından kaynaklanmaktadır.
DEHB’li yetişkinler,yaşamda karşılaştıkları bu zorlukları, kişisel başarısızlıkları olarak görmektedir ve bu durum kendilerini olumsuz olarak değerlendirmelerine neden olmaktadır.
9. Motivasyon eksikliği
Bazen herşeyi bir seferde yapmaya gönüllü olabilirken, bazen de motivasyonsuz hissedebilirsiniz. Motivasyon eksikliği, genellikle DEHB olan ve okul çalışmalarına odaklanamayan çocuklarda görülen bir sorundur. Yetişkinlerde de görülebilir.
Erteleme ve zayıf organizasyon becerileriyle birleştiğinde, uzun süre odaklanamadıkları için, bu sorun DEHB’li bir yetişkinin bir projeyi bitirmesini zorlaştırabilir.
10. Huzursuzluk ve kaygı
DEHB olan bir yetişkin sürekli hareket halindedir. İstediği anda hemen isteklerini yerine getirememesi, huzursuzluğa yol açarak hayal kırıklığına ve endişeye yol açabilir.
Anksiyete, zihinsel endişe verici olayların tekrar tekrar akla gelmesidir ve yetişkin DEHB’nin çok yaygın bir belirtisidir.
Çocuklarda olduğu gibi, yetişkinlerde huzursuzluk ve kaygının fiziksel belirtilerinden biri kıpır kıpır olma durumudur.
11. Yorgunluk
Huzursuzluğun da bir semptom olduğu göz önüne alındığında, yorgunluğun olması şaşırtıcı görünebilir, ancak yorgunluk, DEHB’li birçok yetişkin için bir sorundur. Bunun birkaç nedeni olabilir. DEHB’de olan hiperaktivite veya uyku problemlerinden kaynaklanıyor olabilir, veya DEHB olan yetişkinlerin sürekli odaklanma için kendilerini zorlamlarından olabilir, veya DEHB ilaçlarının yan etkisi olabilir.
Sebep ne olursa olsun, yorgunluk dikkatle ilgili sorunları daha da kötüleştirebilir.
12. Sağlık sorunları
Dürtüsellik, motivasyon eksikliği, duygusal problemler ve düzensizlik, DEHB’li bir kişinin sağlıklarını ihmal etmesine yol açabilir. Bu, yeme bozukluklarına, egzersiz yapmayı ihmal etmeye veya önemli ilaçları kullanmayı unutma nedeniyle olabilir. Kaygı ve stresin de sağlık üzerinde olumsuz etkileri vardır.
13. İlişki sorunları
DEHB’li yetişkin, ister profesyonel, ister romantik veya platonik olsun, ilişkilerde sıkıntı yaşar.DEHB’lilerin konuşmalarda diğer kişilerin konuşmalarını kesmeleri, dinlememeleri, dikkatsiz olmaları ve kolayca sıkılmaları; bu kişilerin duyarsız, sorumsuz veya umursamaz olarak algılanmalarına neden olur ve bu da ilişkilerine zarar verebilir.
14. Madde kötüye kullanımı
Bu sorun DEHB olan her yetişkinde görülmeyebilir, ancak DEHB olan erişkinlerin madde kötüye kullanımıyla ilgili sorunları olması olmayanlara göre daha olasıdır. Alkol, tütün veya diğer ilaçların kullanımını içerebilir.
Araştırmalar, madde kötüye kullanımı ve DEHB arasındaki bağlantının nasıl olduğu konusunda net değildir. Bununla birlikte, bir teori DEHB olan kişilerin kendi kendilerini tedavi etmek için maddeler kullandıkları şeklindedir. Odaklanma veya uykuyu düzeltme veya kaygıyı hafifletme amacıyla maddeleri kötüye kullanabilirler.
15. Diğer belirtiler
DEHB olan yetişkinler arasındaki diğer ortak özellikler şunlardır:
• sık sık iş değiştirmek
• kişisel veya işle ilgili az başarıya sahip olmak
• boşanma da dahil olmak üzere tekrarlanan ilişki sorunları kalıpları
Tedavi Yaklaşımı
DEHB’li yetişkinler durumlarındaki zorluklarının üstesinden gelmek için çözümler bulabilirler. Organize olmak, planlara bağlı kalmak ve başlattığınız işi bitirme bireysel terapi ile sağlanabilir.
Stresle baş etmeyi, doğru beslenmeyi ve düzenli olarak yeterince uyku almayı öğrenmek önemlidir, böylece vücudunuz zorluklarla başa çıkmak için en iyi donanıma sahip olur. İlaçlar da yardımcı olabilir..